رقبای ایران در ترانزیت منطقه چه برنامه‌هایی دارند؟
تاریخ انتشار: ۳۱ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۴۱۱۰۰
فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- ایرنا نوشت: هر از چند گاهی در فضای رسانه‌ای خبرهایی با مضامینی همچون «چین ایران را دور زد»، «عراق جایگزین ایران در ترانزیت شد» و «ترکیه به دنبال حذف ایران از ترانزیت است» منتشر می‌شود. البته این اخبارِ نه چندان دقیق، واقعیت بیرونی در تجارت بین‌المللی را به طور کامل توضیح نمی‌دهند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
با این حال قدرت‌های نوظهور اقتصادی مانند چین و هند، که اصلی‌ترین طرف‌های پیگیری تکمیل کریدورها در منطقه هستند، تلاش می‌کنند مسیرهای متعددی برای تجارت خود ترتیب دهند. در نتیجه، بنا نیست هیچ‌کدام از مسیرهای تجارت منطقه، جایگزین مسیر عبوری از ایران شود. با این حال، این مساله مورد توجه است که افزایش جذابیت مسیرهای موازی با ایران می‌تواند منافع ترانزیتی کشور را در مقابل رقبا کاهش دهد.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۴۰۰، با وجود آن‌که براساس پژوهش‌های موجود، ظرفیت ایران برای ترانزیت، دست‌کم ۸۰ میلیون تن در سال است، میزان ترانزیت از ایران در سال ۹۹ فقط ۵.۳۵ میلیون تن بوده؛ تاسف‌بارتر اینکه، میزان ترانزیت کالا از ایران نسبت به سال ۹۲ کاهش بیش از ۵۰ درصدی را تجربه کرده و از ۱۲.۱۲ میلیون تن به مقدار یادشده رسیده است.
بنابراین واضح است که تعلل ایران در کسب سهم خود از ترانزیت منطقه، به نفع رقباست و موجب کاهش جدی منافع ملی ایران خواهد شد. این گزارش تلاش می‌کند جدا از کنشگری ایران در توسعه ترانزیتی، نقش و جایگاه دیگر کشورهای منطقه در طراحی مسیرهای موازی با ایران را توضیح دهد.
ترکیه؛ کریدور میانی یا ترانس کاسپین(Trans-Caspian)
مسیر تجارت چین به اروپا با سه کریدور قابل فرض است. کریدور اول، ترانس سیبریاست (Trans-Siberian) که مستقیم از چین به روسیه می‌رسد و از طریق روسیه به اروپا متصل می‌شود. این کریدور به دلیل جنگ روسیه در اوکراین با تهدیدهای امنیتی روبرو شده است.
کریدور جنوبی کنونی که دریایی است، چین را از طریق دریای چین جنوبی، کانال سوئز و دریای مدیترانه به اروپا متصل می‌کند. این کریدور اکنون فعال است اما با وجود تهدیدهای ایالات متحده برای چین در دریای چین جنوبی، ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور با تهدیدهای امنیتی مواجه شود. بنابراین اهمیت طرح یک کمربند یک جاده چین روشن می‌شود.
چین به دنبال آن است تا با یک کریدور میانی، از مسیر خشکی و بدون گذر اجباری از دریاهای آزاد و از طریق خاک ترکیه به اروپا متصل شود. در یکی از بهترین مسیرها، تکمیل این کریدور با عبور از ایران و سپس ورود به ترکیه می‌گذرد. اما علاوه بر این مسیر، مسیر دیگری هم وجود دارد که از طریق اتصال کشورهای ترک‌زبان و با عبور از دریای خزر، بدون آن‌که وارد خاک ایران شود به ترکیه می‌رسد.
نکته منفی این کریدور به نسبت مسیر عبوری از ایران ترکیبی بودن آن و لزوم عبور از دریای خزر است؛ در حالی که مسیر عبوری از ایران به طور کامل خشکی‌پایه است و از هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌کند. با این حال مسائلی همچون ناامنی در افغانستان و نبود زیرساخت‌های لازم در ایران، اهمیت این کریدور میانی را تقویت کرده است.
همچنین اهمیت استراتژیک یک کریدور متشکل از کشورهای ترک‌زبان آسیای‌میانه که ترکیه آن را دنیای ترک می‌نامد برای این کشور قابل چشم‌پوشی نیست. بر همین اساس ترکیه در تلاش است این کریدور را به عنوان مسیر اصلی تجارت خشکی‌پایه چین تثبیت کند.
«کریدور زنگزور» که اخبار مربوط به آن در ماه‌های اخیر منتشر شده، بی‌ارتباط به کریدور میانی نیست. این مسیر آذربایجان را از طریق ارمنستان، و بدون نیاز به گرجستان به ترکیه متصل می‌کند. این مساله خطر احتمالی روسیه در گرجستان علیه منافع چین و ترکیه را منتفی می‌کند و نیاز این کشورها به ایران و روسیه را کاهش می‌دهد.
کریدور میانی کنونی که با عبور از قزاقستان، دریای خزر، جمهوری آذربایجان و گرجستان به ترکیه می‌رسد، در سال ۲۰۲۲ و پس از جنگ در اوکراین فعال‌تر شده است. کریدور میانی همچنین یک مسیر دیگر با عبور از قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان به دریای خزر هم دارد. این کریدور که در حال حاضر چین و آسیای شرقی را از طریق آسیای مرکزی و قفقاز به اروپا متصل می‌کند با سرمایه‌گذاری گسترده چین و ترکیه همراه شده است.
کریدور ترانس کاسپین، علاوه بر اثرگذاری بر کریدور شرق_غرب عبوری از ایران منافع حاصله کشور از اتصال آسیای مرکزی به آب‌های آزاد را هم تحت شعاع قرار می‌دهد. ترکیه در تکمیل این پروژه به دنبال توسعه کریدور لاجورد، با مسیر عبوری از افغانستان است.
این کریدور در ادامه می‌تواند به کریدور اختصاصی cpec متعلق به پاکستان و چین متصل‌شده و مشکل دسترسی کشورهای آسیای میانه به دریاهای آزاد را حل کند. با وجود آن‌که تلاش می‌شود توسعه این کریدور اقدام چین علیه ایران نشان داده شود اما مشکلات زیرساختی ایران عامل جذابیت این مسیر موازی است.
عربستان و امارات؛ کریدور هند_عرب مِد (India-Arab-Mediterranean)
این کریدور از اساس در مقابله با طرح چین طراحی شده است. در کنار چین، هند به عنوان دیگر قدرت نوظهور آسیایی به دنبال توسعه مسیرهای تجارت با اروپاست. برای این هدف، کریدور شمال_جنوب عبوری از ایران که هند را از طریق بندر چابهار و ایران، به جمهوری آذربایجان، روسیه و از طریق آن به اروپا متصل می‌کند جذابیت قابل توجهی برای کشور هند دارد.
با این وجود، جنگ در اوکراین از یک‌سو و تلاش هند برای دسترسی به مسیرهای موازی موجب شده فضا برای بازیگری عربستان و امارات در ترانزیت منطقه فراهم شود. برخی گزارش‌ها از کاهش تمرکز هند بر چابهار و افزایش اهمیت مسیر جایگزین برای هند خبر می‌دهند. در این صورت، منافع حاصله از ترانزیت برای ایران، به نفع کشورهای عربی کاهش می‌یابد.
در این رابطه، بهبود روابط امارات و اسرائیل به این هدف یاری رسانده است. در این کریدور قرار است هند از طریق امارات، عربستان، اردن و رژیم صهیونیستی به یونان در اروپا متصل شود. بر این اساس، با ایجاد مسیر جایگزین ابتکار عمل چین به عنوان رقیب هند تحت تاثیر قرار گرفته و وابستگی هند به کانال سوئز برای تجارت با اروپا کاهش می‌یابد. بر اساس گزارش‌ها این مسیر می‌تواند تا ۴۰ درصد در زمان انتقال کالا از هند به اروپا صرفه‌جویی کند.
این کریدور از معدود مسیرهای طراحی شده برای تجارت آسیا_اروپاست که به ترکیه وابستگی ندارد. هند برای توسعه این مسیر احتمالی سرمایه‌گذاری در بنادر رژیم صهیونیستی و یونان را آغاز کرده است. شرکت آدانی هند (Adani) توانسته در مزایده‌ای کنترل و بهره‌برداری از بندر حیفا به عنوان دومین بندر بزرگ اسرائیل را کسب کند.
به نوشته دکتر «رئیسی‌نژاد» نویسنده کتاب «ایران و راه ابریشم نوین»، پروژه «عرب مد» بخشی از کلان‌استراتژی «مائو سام» است که دهلی برای مهار دریایی چین و اختلال در مسیر دریایی «یک کمربند_یک جاده» راه‌اندازی کرده است.
عراق؛ پروژه بندر بزرگ فاو (Grand Faw Port)
پروژه دیگری که در تداوم کلان‌پروژه چینی یک کمربند_یک راه دنبال می‌شود، توسعه بندر عراقی فاو است. از این پروژه به عنوان یکی از اصلی‌ترین رقبای بنادر ایرانی و کریدور شمال_جنوب با مشارکت ایران نام برده می‌شود. عراق در سال ۲۰۲۰ قراردادی با شرکت مهندسی و ساخت‌وساز «دوو» کره‌جنوبی برای ساخت فاز اول بندر در چهار سال امضا کرد. در صورت موفقیت، این بندر با ۹۹ اسکله از بندر «جبل علی» در امارات با ۶۷ اسکله پیشی گرفته و به بزرگترین بندر جنوب غرب آسیا تبدیل می‌شود.
از طرفی این پروژه شامل یک کانال خشکی برای اتصال ریلی یا جاده‌ای جنوب عراق به ترکیه است. در صورت تحقق کامل این پروژه، فاو و در ادامه آن بصره، به ترکیه متصل‌شده و مسیر تجارت جدیدی با اروپا ایجاد می‌کند.
در کنار سایر مسیرها، این کریدور یکی از بهترین راه‌های اتصال خلیج‌فارس به مدیترانه برای کاهش وابستگی به کانال سوئز خواهد بود. براساس پیش‌بینی‌ها این کانال هزینه‌های انتقال کالا به اروپا را به نصف کاهش داده و زمان حمل‌ونقل را ۲۵ روز کاهش می‌دهد.
از آن‌جایی که ظرفیت کریدور میانی (ترانس کاسپین) به اندازه‌ای نیست که بتواند با کریدور شمالی عبوری از خاک روسیه رقابت کند، ترکیه از ایجاد مسیر موازی در عراق حمایت می‌کند. همچنین، ایجاد مسیر مناسب برای انتقال گاز قطر به اروپا، اروپایی‌ها را به یکی از حامیان توسعه این کریدور تبدیل کرده است.
در مورد چین نیز اهمیت این پروژه زمانی روشن می‌شود که در تکمیل توسعه بندر گوادر در پاکستان، بندر فاو و در ادامه آن کانال خشکی عراق می‌تواند میزبان کالاهای چینی برای صادرات به اروپا باشد و وابستگی چین به کانال سوئز را کاهش دهد.
پایان پیام/ت
*منابع:
https://www.orfonline.org/expert-speak/an-india-europe-trade-corridor/?amp
https://thecradle.co/article-view/۲۰۹۲۸/iraqs-silk-road-port-and-canal-project-set-to-transform-baghdads-geopolitical-clout
https://www.firstpost.com/opinion-news-expert-views-news-analysis-firstpost-viewpoint/how-india-arab-mediterranean-corridor-stands-up-to-chinas-expansionist-bri-programme-۱۱۲۶۷۷۶۱.html
https://atna.atu.ac.ir/fa/news/۳۰۴۵۹۷
https://rc.majlis.ir/fa/report/download/۱۶۷۷۶۷۱
https://www.tahlilbazaar.com/news/۲۰۷۹۸۴
https://www.youtube.com/watch?v=mstolgDkzkQ
https://atna.atu.ac.ir/fa/news/۳۰۴۴۹۰
https://www.tahlilbazaar.com/news/۱۱۸۴۲۱
http://ensani.ir/fa/article/۴۸۴۷۰۸
منبع: فارس
کلیدواژه: جمهوری اسلامی ایران ترانزیت منطقه رقبا ایرنا اروپا متصل عبوری از ایران مسیر عبوری کریدور میانی کانال سوئز دریای خزر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۴۱۱۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
الدفاعی: وعده صادق، پایان‌بخش توهم ارتش شکست‌ناپذیر اسرائیل
علی الدفاعی، عضو دفتر سیاسی و سخنگوی مجلس اعلای عراق در گفتگو با تسنیم ضمن تمجید از عملیات وعده صادق ایران به رژیم صهیونیستی اظهار داشت این عملیات سبب تقویت هر چه بیشتر جایگاه ایران و محور مقاومت در معادلات جهانی خواهد شد. - اخبار بین الملل -
به گزارش سایت عربی خبرگزاری تسنیم، «علی الدفّاعی»، عضو دفتر سیاسی و سخنگوی مجلس اعلای عراق در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری تسنیم، به تشریح دیدگاه خود در مورد مهم ترین تحولات جاری در منطقه غرب آسیا از جمله پاسخ ایران به تجاوزات مکرر رژیم صهیونیستی عملکرد دولت محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق و دیدارهای اخیر وی با جو بایدن و رجب طیب اردوغان، روسای جمهور آمریکا و ترکیه پرداخته است.
الدفاعی در پاسخ به سوالی پیرامون رویکرد دولت کنونی عراق به ریاست السودانی، نخست وزیر عراق در قیاس با کابینه های پیشین اظهار داشت: اولویت‌های دولت آقای سودانی که در برنامه دولت نیز اعلام شد و مجلس نمایندگان نیز به آن رای داد، این بود که بیشتر تلاش‌های دولت، معطوف به حل مشکلات داخلی این کشور باشد که مهم‌ترین آن بهبود وضعیت معیشتی به‌ویژه برای طبقات فقیر مردم بود.
وی در ادامه افزود: مسئله رفاه اجتماعی به دلیل افزایش جعمیت فقرا و نیازمندان به ویژه زنان بیوه، زنان مطلقه و سالمندان مورد توجه آشکار دولت کنونی عراق قرار گرفته است. علاوه بر این پرونده هایی همچون بهداشت و سلامت که در دولت های قبلی عراق مغفول مانده بود، بار دیگر اهمیت پیدا کرده است. بازسازی بیمارستان ها، بهبود خدمات پزشکی و بهینه سازی وضع پرسنل بهداشت و سلامت و تدارک تجهیزات لازم و همچنین توسعه امکانات درمان برای موارد بحرانی و ... از مواردی است که این دولت به آن توجه دارد.
عضو دفتر سیاسی مجلس اعلای عراق پیشبرد امر خدمات رسانی به شهروندان عراقی از جمله تسهیل خدمات عمرانی و دولت الکترونیک را نیز از جمله دیگر اهداف مدنظر کابینه محمد شیاع السودانی دانست و گفت: در روند طرح های عمرانی و بازسازی ها نیز پیشرفت چشمگیری را شاهد هستیم که این مسئله مورد توجه دولت قرار گرفته و بغداد را به عنوان پایتخت، به کانون اصلی پروژه های احداث پل ها و تونل ها، آسفالت خیابان ها و ساخت جاده های جدید و توسعه زیرساخت های حمل و نقل عمومی تبدیل کرده است.
السودانی در نهایت اظهار داشت حجم انبوه پروژه های عمرانی و خدمت رسانی به مردم عراق در داخل که با توفیقات زیادی نیز همراه بوده، سبب شده تا از تمرکز کابینه وی بر مسائل مرتبط با سیاست خارجی کاسته شود. فلذا در مقایسه با مسائل داخلی، در بخش سیاست خارجی تلاش کمتری صورت گرفته است.
علی الدفاعی در پاسخ به سوالی پیرامون چالش های پیش روی دولت السودانی در سطح منطقه ای و بین المللی نیز اظهار داشت: در حوزه سیاست خارجی، به ویژه در دو سطح منطقه ای و بین المللی، منطقه درگیر دو جنگ ماهوی است: نخست، جنگ اوکراین که نفوذ غرب و آمریکا را تحت تأثیر قرار داد؛ و دیگری نبرد غزه است که در آستانه شعله ور کردن کل منطقه و ورود به یک جنگ گسترده است. این جنگ به دلیل تجاوزات وحشیانه صهیونیست ها که منجر به نسل کشی مردم فلسطین به ویژه کودکان شده، یک بحران انسانی واقعی ایجاد کرده و قربانیان آن در مدت شش ماه از 33 هزار شهید فراتر رفته است.
وی افزود: در همین راستا تاکید بر همکاری مشترک با کشورهای منطقه با هدف پایان دادن به بحران غزه از اهمیت بالایی برای دولت السودانی برخوردار است. تحکیم روابط با کشورهای همسایه به ویژه جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و پادشاهی عربستان سعودی با تأکید بر منافع مشترک، نقطه مثبتی در مواضع دولت آقای سودانی است و در مقابل هرگونه اقدامی که بر اصل روابط تاریخی و برادرانه این کشورها با یکدیگر تأثیر منفی بگذارد، از سوی دولت عراق نیز مردود است.
الدفاعی سپس اضافه کرد: موضع عراق همواره بر این اصل استوار بوده است که هرگونه تجاوز به کشورهای همسایه و امنیت آنها را رد کند.
السودانی: موشک‌های ایرانی از خاک عراق شلیک نشده است
عضو دفتر سیاسی و سخنگوی مجلس اعلای عراق در تشریح مواضع این جریان در قبال رایزنی های دولت السودانی با مقامات آمریکایی و ترک اظهار داشت: سفر سودانی به آمریکا، سفر مهمی بود و عراق به وضوح بر مواضع خود در مناسبات با آمریکا تاکید کرد که هیچ توجیهی برای ادامه حضور نیروهای نظامی ائتلاف بین المللی در عراق وجود ندارد چراکه نیروهای قهرمان عراقی اکنون قادر به حفظ امنیت، کنترل مرزها و حفاظت از ثبات در سرتاسر کشور و منطقه هستند.
الدفاعی با اشاره به چشم انداز پیش روی عراق پس از تحمل سالها جنگ، اشغال و مبارزه با تروریسم گفت: ما شاهد گذار به مرحله جدیدی در زمینه بازسازی زیرساخت های عمرانی، نفت و توسعه اقتصادی هستیم. کمیته های فنی مشترک برای تعیین سازوکارها و چارچوب های زمانی خروج نیروهای خارجی و بستن این پرونده شروع به کار کرده اند. آقای السودانی نیز در دیدار با بایدن، رئیس جمهور آمریکا، موضع عراق را با شجاعت بیان و در مقام یک دولتمرد کشوری که احترام به حاکمیت کشورش اجتناب ناپذیر است، رفتار کرد.
کارنامه سفر نخست‌وزیر عراق به آمریکا؛ موفق یا ناکام؟نگاهی به توافق‌های جدید بین ترکیه و عراق
الدفاعی در تشریح دیدگاه مجلس اعلا در قبال سفر اخیر اردوغان، رئیس جمهور ترکیه به کشورش نیز گفت: مسائل بین دو کشور در زمینه‌های امنیتی، اقتصادی، آب و ... بسیار مهم است. ابتکار عمل در پیشبرد طرح «جاده توسعه» دلیل مهمی برای حل و فصل بسیاری از اختلافات، نزدیک کردن دیدگاه ها، همکاری برای حفظ ثبات است که می تواند زمینه ساز پایان بخشیدن به پرونده تجاوز نظامی (ترکیه به خاک عراق) که ناقض حاکمیت است و امضای چندین معاهدات به نفع دو کشور باشد.
ما انتظار داریم که با عزمی راسخ و قوی، رو به جلو حرکت کنیم و در این بین ضروری است که ترکیه بداند به عراق نیاز دارد و این مستلزم آن است که همه مقدمات را برای تداوم توافقات فراهم کند.
سخنگوی مجلس اعلای عراق در بخش پایانی این گفتگو در تشریح مواضع خود پیرامون پاسخ قاطعانه ایران به تجاوزات مکرر رژیم صهیونیستی در خلال عملیات وعده صادق نیز گفت: واکنش ایران، پاسخی قوی، شجاعانه و خردمندانه بود. جمهوری اسلامی گام‌هایی رو به جلو برداشت و توهم ارتش شکست‌ناپذیر اسرائیل، قدرت دفاعی و گنبد آهنین را از بین برد و حتی ضعف متحدان رژیم صهیونیستی را به جهانیان نشان داد که ایران همواره مقتدر، در زمان اتخاذِ تصمیماتِ سرنوشت ساز، شجاعانه عمل می کند، حتی اگر تنها باشد. تا زمانی که حق با او باشد، با یاری رساندن به مستضعفین، پیروز می شود و از حاکمیت خودش محافظت می کند.
الدفاعی تاکید کرد معتقدیم، پس از پاسخ ایران، معادلات حاکم بر جهان تغییر کرده است. انتظار می رود قدرت تاثیرگذاری جمهوری اسلامی و همه کشورهای عضو محور مقاومت قوی‌تر خواهد شد. ایران ثابت کرده است که مخالف هرگونه سلطه گری، مداخله و تهاجم خارجی است. است.
انتهای پیام/
فرایند مشاهده و تأیید سوابق تحصیلی داوطلبان کنکور آغاز شد